قبل از شیوع گسترده COVID-19 در ایالات متحده ، افراد زیادی در مورد آنچه دانشمندان به عنوان شرایط اساسی گسترش زنگ برگ قهوه می دانستند، تأمل می کردند که با تلفات شمار زیادی از گیاهان قهوه همراه بوده است. با توجه به اتفاقات افتاده نمی توان چیزی را که بسیاری از زیست شناسان و متخصصان زراعی درباره این که چرا زنگ برگ قهوه به سرعت گسترش می یابد منعکس نکرد. همچنین می توان شرایط و متغیرهای اساسی را که در گسترش COVID-19 دخیل هستند را با مساله کنونی مقایسه کرد.
در طی این زمان ناخوشایند اقداماتی که جامعه جهانی در زمینه های کنترل بیماری انجام داده است بی سابقه است، در همین راستا علاوه بر اپیدمیولوژیست ها(همه گیرشناسان) متخصصان در تغییر معیارها و اقدامات فرهنگی ما، رفتارهای روزمره ما و همچنین کارهایی که باید درطول تعاملات روزانه خود انجام دهیم توصیه هایی را ذکر کرده اند. همچنین متخصصان زراعی و متخصصان حوزه آسیب شناسی گیاهان همگی به توصیه هایی شبیه به آن چه در رابطه با ویروس کرونا و راه های انتقال آن وجود دارد را در راستای بیماری ها و آفات گیاهان قهوه ذکر کرده اند.
در زیر، یک لیست از توصیه هایی در رابطه با نحوه کنترل بیماری هایی همچون زنگ برگ قهوه را آورده ایم که به طور مشابه در انتقال بسیاری از اشکال بیولوژیکی ( تخم قارچ، ویروس و…) نیز کاربرد دارد.
زنگ برگ قهوه بیماری قارچی است که بر روی برگ های درخت قهوه پدیدار می شود و اگر از آن جلوگیری نشود باعث مرگ برگ های درخت و در نتیجه خشکیدن آن می شود. به صورتی که اولین نشانه های این بیماری نقطه های زرد رنگ کوچکی است که در زیر برگ است و رفته رفته این نقاط گسترش می یابند تا اینکه کل برگ را می پوشاند. در نتیجه برگ های درخت می ریزند و باعث کاهش کیفیت دانه و میوه قهوه می شود.
در چنین شرایطی میوه های درخت کوچکتر و نارس می شوند. به دلیل اینکه این بیماری رشد جوانه های جدید را محدود می کند، پوسیدگی برگ قهوه علاوه بر کاهش چشمگیر محصول سال جاری، بر روی محصول سال آینده هم تاثیر دارد. به طور کلی می توان گفت عامل بیشتر بیماری های قهوه قارچ های بیماری زا و به میزان کمتری ویروس ها و باکتری ها هستند. بیماری زنگ برگ قهوه، قدرت فلج کردن یا حتی نابودی کامل محصول ملی کلمبیا را دارد و در سال های گذشته خسارات میلیاردی را به بار آورده است.
نکته مهم و مساله اصلی اینجاست که باد و باران تخم های این قارچ را پراکنده می کنند. دانه های عربیکایی که در عرض های جغرافیایی پایین کشت می شود بیشترین شیوع این بیماری را دارد. نزدیکی فاصله گیاهان برای پتانسیل عملکرد مطلوب در هر متر مربع یک مفهوم بسیار شبیه به تراکم جمعیت شهری است به همین دلیل است که در هنگام تلاش برای جلوگیری از انتقال بیماری رعایت فاصله گذاری اجتماعی و فاصله بیشتر بین گیاهان قهوه در اکثر جوامع علمی توصیه می شود.
چالش اجرای تغییر فاصله گیاهان این است که حجم عملکرد هر قطعه را به چالش می کشد که اگر به تنهایی اجرا شود سود مالی را فراهم نمی کند. تغذیه گیاه قهوه از برگ و ریشه رخ می دهد و نباید نادیده گرفته شود. مراقبت از خاک و رعایت برنامه کود دهی که نیاز گیاهان به تغذیه را تامین می کند بسیار مهم است. تولیدکنندگان باید مراقب زنگ برگ قهوه باشند. این عفونت قارچی بسیار شایع است و می تواند باعث آسیب به برگ ها شود که برای تبدیل نور خورشید به انرژی لازم است. به عبارت دیگر بدون برگ، گیاه قادر به زنده ماندن نیست.
گزارش ها حاکی از آن است که بیشتر آفات و بیماری ها به صورت فضایی پراکنده می شوند. این مساله نشان می دهد که اکثر این آفات به صورت تصادفی از طریق محموله های آلوده قهوه پراکنده شده اند. باد حامل تخم های قارچ است. بدون موانع، این عوامل زنگ زدگی قهوه مسافت های بیشتری را طی می کنند. از بین بردن مناطق جنگلی مسافت های بیشتر و بدون مانعی را برای باد فراهم می کند. ایجاد مناطق جنگلی باعث انتقال محدودتر می شود.
کارگران مزارع که کار هرس یا برداشت گیاهانی را که به زنگ برگ قهوه آلوده شده اند را انجام می دهند، می توانند ناخواسته آن را همراه لباس، چکمه و سایر ابزارهای مورد استفاده در مزرعه منتقل کنند (چیزی که ما در رابطه با نحوه انتقال در COVID-19با آن مواجهیم) . توصیه ها شامل برنامه های قارچ کش ها است. همچنین از آن جایی که باد عاملی برای انتقال این آفات می باشد تدبیر نکاتی مانند ایجاد موانعی برای باد و سایر موانع طبیعی برای کند کردن سرعت انتقال مفید است.
فشار اجتماعی و سیاسی یکی از موانع پیش روست. اهداف اقتصادی و اجتماعی اغلب به نفع فاصله گرفتن گیاهان یا ایجاد مناطق کافی نیست. برخی آن را اتلاف وقت ، پول و به حداقل رساندن بازده بهینه برداشت قهوه می دانند. تولیدکنندگانی که برای سرمایه گذاری در زمین هایشان درآمد کافی ندارند به احتمال بیشتری دچار آفات می شوند. نکته قابل توجه اینجاست که این مساله می تواند به خودی خود ادامه پیدا کند. برای مثال کشاورزی که توانایی فراهم کردن کود، گیاهان جدید یا آفت کش را نداشته باشد ممکن است به میزان بیشتری تحت تاثیر آفات و بیماری ها قرار می گیرد.
تولیدکنندگان قهوه با چالش های فراوانی روبه رو هستند، در حالی که فاکتورهای فراوانی مانند تغییر آب و هوایی و اقتصاد جهانی وجود دارد که نمی توان کنترل کرد آفت ها و بیماری ها را می توان کنترل کرد. پس شناخت آفت ها و بیماری ها اولین قدم در کنترل آن هاست. در نهایت سوالی که ذهن ما را به خود مشغول می کند این است که چه چیزی را می توانیم از متخصصان زراعت و کسانی که نحوه گسترش زنگ برگ قهوه را مطالعه میکنند بیاموزیم. چه نکاتی را میتوان از متخصصانی در مورد شیوع و گسترش بیماری های گیاهان آموخت و از آن در رابطه با بیماری همه گیری که هم اکنون دست به گریبان انسان ها در سرتاسر جهان شده بهره برد.
برگرفته از مقالات Social distancing for coffee plants: understanding covid-19 and leaf rust-
Coffee rust threatents Latin American crop:150 years ago, it wiped out an empire-
مترجم نگار ابوطالبی