قهوه ساز خلأ

شاید در کافه های زیادی این قهوه ساز زیبا را دیده باشید. این قهوه ساز زیبا توسط بسیاری از افراد سایفون (Siphon) یا (Syphon) نامیده می شوند؛ اما باید بگوییم انتخاب نام سایفون برای این ابزار، اشتباه بوده است.

سایفون (سیفون) به وسیله ای گفته می شود که در آن لوله ای مایع را از سطح بالاتر به سطح پایین تر منتقل می کند، اما شیوۀ انتقال مایع این قهوه ساز متفاوت است. (شیوۀ انتقال مایع این قهوه ساز بر اساس انبساط و انقباض گاز ها است.) اسم درست این قهوه ساز، خلأ یا وکیوم (Vacuum coffee maker) است. همچنین به آن وکیوم پات (vacuum pot) نیز می گویند. (پات در لغت به معنای قوری یا کتری است.)

در پاسخ به این سؤال که کدام قهوه ساز خلأ بهتر است (سمت راست تصویر یا سمت چپ) باید بگوییم نمونۀ به روز تر (سمت چپ تصویر) بهتر است. قهوه ساز خلأ ابتدا از دو قوری کنار هم ساخته شد و به دلیل وجود لولۀ اتصال دهندۀ دو قوری و انتقال مایعات توسط این لوله، آنرا سایفون نامیدند. امروزه این قهوه ساز در اشکال و فناوری های مختلفی ساخته می شود.

قهوه ساز خلأ برای اولین بار در دهۀ 1380 توسط آقای لوف (loeff) در شهر برلین (پایتخت آلمان) ایده پردازی شد و مخترع و ایده پرداز این قهوه ساز را ایشان می دانند. افراد بسیاری پس از او به ایده پردازی بیشتر و ساخت این قهوه ساز پرداختند؛ تا آنجا که آن را در اشکال مختلف و متفاوتی طراحی و تولید صنعتی کرده اند. از زمینه ها و علل اختراع سایفون این بود که مردم در آن زمان میل به جوشاندن قهوه داشتند و اختراع سایفون هم این میل مردم را به عمل آورد که قهوه در مدت زمان کنترل شده ای بجوشد و به آسانی تفاله از عصارۀ حاصل جدا شود.

« وکیوم کافی میکر یا همان قهوه ساز سایفون بر اساس انبساط و انقباض گاز ها کار می کند. این قهوه ساز جزو قهوه های دمی به شمار می رود و در دستۀ روش های غوطه وری-فیلتری دسته بندی می شود. »

( قهوه در مخزن بالایی در آب غوطه ور می شود تا عصاره گیری شود و پس از عصاره گیری، فیلتر، تفاله های قهوه را جدا می کند و عصارۀ حاصل شده به مخزن پایینی منتقل می شود. )

بیشتر فیلتر های سایفون، پارچه ای اند که چند بار مصرف اند و باید قبل و بعد از هر بار مصرف به خوبی شسته شوند. همچنین فیلتر های کاغذی و فیلتر های فلزی برای وکیوم پات وجود دارند. (فیلتر های فلزی استاندارد وکیوم پات دارای بافت بسیار ریزی هستند.) به دلیل آنکه فیلتر های پارچه ای (بر عکس دیگر فیلتر ها مانند فیلتر کمکس) روغن و مواد قهوه را به خود جذب نمی کنند، از قهوۀ حاصل سایفون می توان انتظار قهوه ای کدر تر و روغنی تر داشت.

سایفون نسبت به دیگر روش های دم آوری وقت و دقت بیشتری می طلبد تا بتوانیم از آن قهوۀ مطلوبی عصاره گیری کنیم. وکیوم پات قهوه دوستان را بیشتر مشغول عصاره گیری و تهیۀ قهوه

می کند و چون قهوه دوستان از وقت گذرانی با قهوه لذت می برند، نوعی سرگرمی لذت بخش را برای آنها رقم می زند. (عموم روش های دم آوری، بر عکس اسپرسو وقت بیشتری می گیرند.)

سایفون به دلیل ظاهر متمایزی که دارد بسیار مورد توجه مشتریان قرار می گیرد. دو حبابی که بر روی هم قرار می گیرند و منبع حرارت زیر آن (که یا شعلۀ الکل، گاز و یا چراغ حرارتی است ) باعث می شود دسته ای از مشتریان تعجب کنند که باریستا در حال انجام چه کاریست؟ آیا این همه پیچیدگی کاری برای قهوه است؟ دسته ای از مشتری ها هم با دیدن سایفون به یاد حباب های جالب آزمایشگاهی و دقت و ابزاری که در محیط آزمایشگاهی صورت می گیرد می افتند.

آنطرف قضیه، عده ای بر این باورند که باید استفاده از این ابزار های قدیمی را کنار گذاشت و به سراغ ابزار های عصاره گیری که به تازگی اختراع شده اند رفت؛ چرا که این ابزار ها بر اساس دانش روز، علمی تر و دقیق تر ساخته شده اند.